Zanieczyszczenie wód przypowierzchniowych ogródków działkowych

Wody przypowierzchniowe pełnią istotną rolę we wzroście roślin. Znajdują się w tzw. strefie saturacyjnej gleby i pochodzą głównie z opadów atmosferycznych. Drugim, istotnym dla użytkownika działki, typem wód są wody gruntowe, które zalegają głębiej do ok. 25 m, aż do warstw nieprzepuszczalnych dla wody.

Chemizm wód przypowierzchniowych na terenie ogródków działkowych kształtowany jest głównie przez człowieka (tzw. antropopresja). Na stan wód gruntowych oprócz czynników antropogenicznych wpływ mają czynniki związane z ukształtowaniem terenu, geologiczne i hydrogeologiczne.

Źródła zanieczyszczeń wód w ogródkach działkowych usytuowanych w obrębie terenów miejskich, są związane z poziomem urbanizacji, przemysłu i komunikacji. Ich jakość uzależniona jest od jakości opadów (deszcz, śnieg), gospodarki ściekowej (również na terenie ogródków działkowych), bliskości głównych szlaków komunikacyjnych czy zakładów przemysłowych.

Przykładowo, w wodzie gruntowej ogródków działkowych na terenie Kędzierzyna-Koźla stwierdzono wysokie stężenie cynku i kadmu. Z kolei wody z roztopionego śniegu z terenów ogródków działkowych w Częstochowie w latach 2009-2011 wykazywały lekko rosnący poziom wskaźnika ChZT, choć nadal w zakresach normy. ChZT czyli chemiczne zapotrzebowanie na tlen, to wskaźnik stopnia zanieczyszczenia wód, poprzez wyznaczenie ilości tlenu potrzebnej do utlenienia zawartych w wodzie związków organicznych i nieorganicznych – im wyższy tym wyższy poziom zanieczyszczeń. Autorzy opracowania (Ociepa i wsp.) wskazują, że z reguły roztopiony śnieg zawiera więcej zanieczyszczeń niż woda deszczowa, wskutek długiego zalegania i ich kumulacji.

Wody deszczowe ulegają zanieczyszczeniu w kontakcie z powietrzem atmosferycznym aglomeracji miejskiej. Jest to głównie zanieczyszczenie azotem, fosforem, siarczanami, ołowiem i kadmem. Po dotarciu na powierzchnię, opad formować może tzw. spływ powierzchniowy, który dalej ulega zanieczyszczeniu, zbierając substancje chemiczne z powierzchni gruntu.

Spływy zawierać mogą zanieczyszczenia głównie w postaci zawiesin, związków azotu i fosforu, metali ciężkich, węglowodorów (szczególnie niebezpieczne: WWA – wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, PCB – polichlorowane bifenyle i PCDD – polichlorowane dibenzo-paradioksyny) i bakterii. W spływach o kwaśnym odczynie (pH < 5,5) znajdują się formy rozpuszczalne metali ciężkich, o wiele wyższej szkodliwości biologicznej, od form nierozpuszczalnych.

Na koniec warto wspomnieć, że ogródki działkowe same mogą być źródłem znacznego zanieczyszczenia wód powierzchniowych, jak potoki czy rzeki, wskutek nieuregulowanej gospodarki ściekowej.