Własne doświadczenia w uprawie cebuli

Areał i przedplon

W celu osiągnięcia jak największego i najlepszego jakościowo plonu, przygotowania do uprawy cebuli w gospodarstwie zaczęły się już rok wcześniej, zaraz po żniwach. Przedplonem była pszenica ozima (słoma została zebrana). Areał przygotowywany pod siew cebuli wynosił 1 ha. Siew cebuli w roku 2020 odbył się po raz pierwszy po 10 letniej przerwie w uprawie na tym stanowisku. Dlatego, pierwszym krokiem było wykonanie badań pH gleby Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej. Uzupełniająco użyto również własnego rolniczego miernika pH gleby przed samym wysiewem wapna. Na ściernisko przed wykonaniem podorywki rozsiano wapno Polcalc III Generacji (wapno granulowane 98%) w ilości 300 kg/ha.

Uprawki

Została wykonana podorywka na głębokość 8 cm w celu przykrycia resztek pożniwnych, ograniczenia utraty wody z gleby oraz przygotowania stanowiska pod międzyplon, którym była mieszanka gorczycy białej z facelią w stosunku 1:2. W sumie przygotowano około 18 kg mieszanki do zasiania międzyplonu na 1 ha. Późną jesienią, a dokładniej 5 listopada wykonano orkę zimową na głębokość 30 cm, zaorując tym samym międzyplon na zieloną masę. Orka zimowa jest jednym z najważniejszych zabiegów agrotechnicznych w uprawie cebuli.

Wiosną istotną rolę pełnią wszystkie etapy uprawki przedsiewnej wiosennej. Prawidłowo uprawiona gleba pod siew cebuli powinna być powierzchniowo spulchniona na głębokość około 5 cm, a głębiej bardziej zwarta. W tym celu zastosowano agregat uprawowy z wałem strunowym, zaś po nawożeniu pola wykonano bronowanie. Dawka azotu zastosowana przed siewem wynosiła 100 kg/ha, fosforu 120 kg/ha, zaś potasu 150 kg/ha. Wszelkie czynności powinny być wykonane jak najwcześniej wiosną, aczkolwiek w roku ubiegłym wiosna była bardzo sucha i zdarzały się przymrozki.

Wybór odmiany cebuli

Wybór odpowiednich nasion cebuli jest bardzo istotną kwestią, gdyż od prawidłowego doboru zależy wysokość i jakość plonu, a w następstwie również późniejszy zysk rolnika. Okres zimowy, gdy pracy w gospodarstwie jest znacznie mniej warto poświęcić na zdobycie wiedzy dotyczącej odmian cebuli. Można również w tym kontekście zapoznać się bliżej w Integrowaną Ochroną Roślin. Przy wyborze odmiany cebuli do siewu sugerowano się następującymi aspektami: warunki klimatyczne (centralna Polska, województwo wielkopolskie), warunki glebowe (klasa IIIb) oraz przeznaczenie plonu (sprzedaż własna z gospodarstwa rolnego, a także sprzedaż do zakładu przetwórstwa). Zdecydowano się na odmianę cebuli Cymes. Owa odmiana jest jedną z najlepszych odmian cebuli do uprawy z siewu wiosennego. Posiada szereg zalet, do których zaliczyć można: bardzo dobrą plenność, wysoką wartość przechowalniczą i stosunkowo wysoką w porównaniu do innych odporność na choroby grzybowe. Z kolei twardy miąższ sprawia, że cebule nie są wrażliwe na uszkodzenia mechaniczne podczas transportu lub zbioru. Odmianę Cymes można przeznaczyć do bezpośredniego spożycia przez ludzi (bardzo dobre walory smakowe, zarówno surowa, duszona, smażona, marynowana), a co więcej nadaje się także do dalszego przetwórstwa (np. na mrożonki). Odmianę Cymes cechują kuliste cebule średniej wielkości ważące od 100 do 120 g. W okresie plonowania cebule tej odmiany mają tendencję do jednoczesnego załamywania szczypioru, co umożliwia skoncentrowany zbiór. Było to zaobserwowane podczas zbioru cebuli w gospodarstwie.

Siew

Siew cebuli odbył się 2 kwietnia. Druga dawka azotu została wykonana dopiero w 4 fazie liści i była ona w stosunku 1:1 w porównaniu do dawki przed siewem. Dwukrotnie wspomagano uprawę cebuli również mikroelementami (głównie z Mg) dolistnym Maximusem Extra PKMg (Ekoplon). Cebulę zasiano systemem rzędowo-pasowym, gdzie były zasiane 4 rzędy i rozstaw kół wynosił 150 cm. Głębokość zasiewu wynosiła około od 2 do 2,5 cm w zależności od obszaru pola, ze względu na fakt że gleba jest cięższa. Wysiano 3,8 kg/ha, co uwzględniało liczbę nasion w zależności od ich wielkości i masy odmiany Cymes. Wschody zaobserwowano dopiero 22 kwietnia (były niestety nierównomierne).  

Zabiegi pielęgnacyjne

Po siewie należy dokładnie na każdym etapie rozwoju i wzrostu monitorować uprawę cebuli. Jest to ważne ze względu na możliwość bardzo szybkiego pojawienia się uciążliwych i obniżających plony chwastów oraz szkodników. Należy zwrócić uwagę również na choroby o podłożu bakteryjnym, wirusowym i grzybowym. Największym problemem w uprawie cebuli było jej szybkie zachwaszczenie pomimo zachowania pola w bardzo dobrej kulturze uprawy w latach wcześniejszych. Pierwszym herbicydem użytym jako środek ochrony roślin był Bandur 600 SC (Bayer) w systemie dawek dzielonych. Oprysk tym środkiem był wykonany pierwszy raz zaraz po siewie, w ten sam dzień, zaś drugi raz po osiągnięciu przez cebulę 2 liści właściwych (a chwasty były w fazie liścieni). Zalecana dawka dla jednorazowego zastosowania wyniosła 1,5 l/ha. Zdecydowano się na ten środek ze względu na fakt jego długotrwałego działania przez około 2-3 miesiące oraz dużą grupę chwastów wrażliwych. Drugim powodem był fakt, iż środek ten w dawkach dzielonych posiada lepszą skuteczność i powinien objąć również zachwaszczenie wtórne. Niestety pomimo dobrych założeń Bandur 600 SC nie wyeliminował wszystkich chwastów i konieczne było pielenie ręczne cebuli, również ze względu na „przekropną” aurę.

Jako kolejny zabieg, zdecydowano się na użycie środka ochrony roślin Agil-S 100 EC (Adama Polska) w ilości 0,6 l/ha głównie ze względu na zachwaszczenie wtórne uprawy cebuli perzem właściwym. Ten zabieg powiódł się i plantacja była wolna od chwastów (pierwsze efekty zastosowanego oprysku były wyraźnie widoczne już po 4 dniach od zastosowania).

W przypadku gospodarstwa nie było większych problemów jeżeli chodzi o szkodniki, gdyż na tym terenie cebula nie była uprawiana wiele lat i zastosowano się do wszystkich zaleceń profilaktycznych jeżeli chodzi o dobór stanowiska (pole przewiewne, z dala od drzew i zbiorników wodnych). Jedynymi szkodnikami, który się pojawiły na plantacji cebuli były rolnice. Pojawiły się one nie na całym obszarze, ale placowo. Konieczny był oprysk środkiem Sumi-Alpha 050 EC (Procam Agronomia Sukcesu) w dawce 0,25 l/ha w porze nocnej. Na pewnym etapie uprawy wystąpił problem z zaskorupieniem warstwy wierzchniej gleby, szczególnie po opadach deszczu i szybkim pojawieniu się słońca. Wówczas wykonano mechaniczne usuwanie twardej warstwy. Z powodu przekropnego roku w porównaniu do suchych lat poprzednich nie było konieczne nawadnianie plantacji. Po intensywnych opadach deszczu można była zaobserwować pochylenie się szczypioru (które ustąpiło samoistnie) oraz z powodu problemów melioracyjnych zatrzymanie się wody na 1/5 części pola. Awarię melioracyjną po kilku dniach udało się usunąć, ale w tym obszarze pola plon cebuli był dużo gorszy w stosunku do pozostałej części uprawy (zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym).

Zbiór

Przed zbiorem wykonano mechaniczne załamywanie szczypioru poprzez przejechanie wałem gąbkowym własnej konstrukcji nad cebulą, z jego dokładnym wyregulowaniem, aby nie uszkodzić główek cebuli. Zbiór cebuli odbył się w gospodarstwie dwuetapowo. Najpierw, 9 września wykopano cebulę kopaczką, która obcięła pozostałości szczypioru. Cebulę pozostawiono do doschnięcia na wałach. Z powodu opadów deszczu konieczne było przerzucanie cebuli na wałach celem jej szybszego doschnięcia. Zbiór odbył się 16 września kombajnem Bolko z przystawką do zbioru cebuli. Po zebraniu, część cebuli była od razu sprzedana do zakładu przetwórstwa cebuli, z kolei część do dalszej uprawy szczypioru (ta część była magazynowana w gospodarstwie do stycznia), a pozostała część bezpośrednio z gospodarstwa do spożycia dla ludzi. Łączny plon cebuli wyniósł 45 t/ha. Cena jaką można uzyskać sprzedając ją do celów przemysłu spożywczego waha się w granicy 0,35zł-0,55zł za 1 kg netto w zależności od zawartego kontraktu. Z kolei sprzedaż własna z gospodarstwa wahać może się około 1zł/kg.